خود اظهاری مالیاتی چیست
یکی از اهداف قانون مالیات مستقیم، هدفمند کردن و شفاف سازی معافیت های مالیاتی و جلب مشارکت حداکثری مودیان مالیاتی است. طوری که مودیان به صورت مشارکتی مالیات را محاسبه کرده و آن را با رضایت پرداخت نمایند، خود اظهاری مالیاتی یکی از روشهای محاسبه و پرداخت مالیات است که مودیان خودشان برای پرداخت مالیات پیشقدم شوند.
در روش خود اظهاری اداره امور مالیات به اطلاعاتی مانند میزان سود و زیان، ترازنامه و غیره که مودی بدون دخالت ممیزیان مالیاتی تهیه کرده اکتفا کرده و آن را مبنای محاسبه مالیات قرار می دهند.
در معنای لغوی خود اظهاری به معنای پاسخ به سوالاتی است که با اظهارات پاسخ دهنده تکمیل می شود. خود اظهاری مالیاتی نیز به معنای پاسخ به سوالاتی است که سازمان امور مالیاتی در فرم های مربوطه برای جمع آوری اطلاعات مالی مودیان و به منظور محاسیه مالیات از آنها می پرسد. در روش خوداظهاری مودیان خودشان بدون دخالت ممیزان مالیاتی کلیه اطلاعات مربوط به کسب و کار شامل سود و زیان بدهی و غیره را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می دهند.
از انجایی که صاحبان کسب و کار بهتر از هر کسی می توانند میزان سود و زیان ناشی از فعالیت های اقتصادی سالانه را محاسبه کنند سازمان امور مالیاتی روند محاسبه و پرداخت مالیات را به وسیله خوداظهاری به مودیان سپرده است.
برای مطالعه مقاله استعلام بدهی مالیاتی می توانید از این لینک استفاده نمایید.
روش پرداخت مالیات به شیوه خود اظهاری که در بسیاری از کشورها نیز مرسوم و متداول است در ایران از سال 1381 به اجرا درآمد. از سال 1381 تا 1391 مودیان مالیاتی می بایست به صورت کتبی فرم های خود اظهاری را پر و ارسال می کردند.
با الکترونیک شدن کارها روند ارائه خوداظهاری مالیاتی نیز دستخوش تغییرات شد طوری که از سال 1391 به بعد مودیان نیاز به حضور فیزیکی در سازمان امور مالیاتی نداشتند و با ورود به سامانه فرم های خوداظهاری را تکمیل می کنند.
از ان جا که هیچ کس به اندازه مودیان مالیاتی به صورت وضعیت شرکت و میزان سود و زیان ناشی از فعالیت های اقتصادی در کسب و کار خودشان، اشنا نیست بنابراین اظهارات شفاف و مبنی بر صداقت مودیان می تواند کمک بزرگی به سازمان امور مالیاتی برای محاسبه و اخذ مالیات باشد. برای همین از دولت شیوه خوداظهاری برای پرداخت مالیات استفاده می کند.
برای مطالعه مقاله مفاصا حساب مالیاتی می توانید از این لینک استفاده نمایید.
از زمانی که مبنای محاسبه و اخذ مالیات بر اساس قانون مالیات های مستقیم بر خود اظهاری بنا شد، مودیان وظیفه داشتند فرم های مربوط به خود اظهاری مالیاتی را کتباً تکمیل کرده و برای اداره امور مالیاتی ارسال نمایند.
با پیشرفت تکنولوزی و رویکرد اینترنتی فعالیت ها در کشور، سیستم اراده خود اظهاری در کشور نیز مکانیزه شد و در حال حاضر مودیان مالیاتی می توانند با ورود به سامانه عملیات الکترونیک مالیاتی خود اظهاری مالیاتی خود را کامل کرده و برای سازمان امور مالیاتی ارسال نمایند. این شیوه نسبت به شیوه دستی و سیستماتیک صرفه جویی زیادی در وقت و هزینه ها به دنبال داشته است.
همان طور که گفته شد سازمان امور مالیاتی از سال 1391 به مودیان اعلام نموده که در زمان مقرر اظهارنامه مالیاتی خود را بدون مراجعه حضوری و به صورت آنلاین به سازمان ارائه دهند. برای این کار مودیان باید قبل از هر کاری به سامانه وارد شده و ثبت نام نمایند. پس از انجام عملیات ثبت نام و دریافت کد رهگیری باید پیش نام را انجام دهند. لازم به ذکر است که مودیان مالیاتی باید برای ارائه اظهارنامه مالیاتی کد اقتصادی 16 رقمی را در دست داشته باشند.
برای مطالعه مقاله مراحل رسیدگی پرونده مالیاتی می توانید از این لینک استفاده نمایید.
طبق قانون کلیه کسانی که در کشور سکونت داشته و مشغول به کسب و کار اقتصادی هستند و از این راه درآمد دارند در صورتی که جزو گروه های معاف از مالیات نباشند، موظف به ارائه خود اظهاری مالیاتی هستند. این افراد شامل گروه های زیر می شوند.
برای ارائه خود اظهاری مالیاتی میان اشخاص حقیق و حقوقی کمی تفاوت است.
برای مطالعه مقاله مالیات مستقیم و غیر مستقیم می توانید از این لینک استفاده نمایید.
مودی مالیاتی وظیفه دارد که اطلاعات خواسته شده از سوی سازمان امور مالیاتی را کاملاً شفاف و بدون هیچ شک و شبهه ای به سازمان امور مالیاتی تسلیم کند. کارشناسان امور مالیاتی نیز پس از بررسی اطلاعات و راستی آزمایی مدارک در صورتی که مشکلی در ثبت اطلاعات توسط مودی وجود نداشته باشد، مالیاتی که شخص پرداخت کننده اعلام کرده بود را پذیرفته و مبلغ اعلام شده را از وی به عنوان مالیات قبول می کنند. کارشناسان امور مالیاتی برای بررسی صحت اطلاعات ارائه شده توسط مودی اقدامات زیر را انجام می دهند:
بررسی اسناد و مدارک ارسال شده توسط مودی: بر اساس ماده 229 قانون مالیات مستقیم کارشناسان مالیاتی اختیار دارند هر زمانی که لازم بود به دفاتر اسناد شرکت دسترسی داشته باشند. گفتنی است اگر مودی اسناد درخواست شده را به ممیزان مالیاتی تحویل ندهد دیگر اختیار این را ندارد که در امور مالیاتی که به نفع خود اوست، به این دفاتر استناد کند.
بررسی اسنادی که در اختیار اشخاص ثالث قرار دارد: در ماده 230 قانون مالیات مستقیم آمده است که اگر برخی اطلاعات و مدارکی مالیاتی شخص حقیقی یا حقوقی در اختیار اشخاص ثالث و غیره باشد مودی باید این اطلاعات را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهد. از سوی دیگر اشخاص ثالث مانند بانک ها وظیفه دارند در صورت درخواست سازمان امور مالیاتی مدارک خواسته شده را تسلیم نمایند. در صورتی که به خاطر عدم همکاری با سازمان مالیاتی منجر به ایجاد خسارت به دولت شوند مراجع ذی صلاح می توانند بدون نوبت به شکایت علیه اشخاص ثالث بپردازند.
دریافت اطلاعات مربو به مودی از شرکت ها یا سازمان های دولتی: سازمان امور مالیاتی می تواند در صورت نیاز به صورت کتبی از سازمان ها، ادارات، ارگان ها و نهادهای دولتی و خصوصی درخواست اطلاعاتی راجع به مودی کند و این موسات نیز موظف هستد اطلاعات خواسته شده رادر اختیار سازمان مالیاتی قرار دهند.
بزرگ ترین خسارتی که مودی در صورت آماده نکردن خود اظهاری مالیاتی گریبانگیرش می شود، محاسبه مالیات به صورت علی الراس است. محاسبه مالیات علی الراس نوعی از محاسبه مالیات است که ممیزان و کارشناسان مالیاتی خودشان صورت های مالی شرکت را بررسی کرده و پس از محاسبه مالیات آن را به مودی اعلام می نمایند. علاوه بر دردسرها و مشکلاتی که در روش محاسبه علی الراس وجود دارد، مودیان باید ضمن پرداخت مبلغ مالیات 30 درصد جریمه غیر قابل بخشش را نیز پرداخت نمایند و جرایم دیگری که در صورت محاسبه مالیات به روش علی الراس مشمول مودی می شود را نیز باید متحمل شوند.
تشویق ارائه خوداظهاری در زمان مقرر:
در صورتی که شخص پرداخت کننده مالیات یا همان مودی، تا سه سال به صورت پی در پی خوداظهاری مالیاتی را در زمان مقرر تحویل دهد و آن را در زمان مقرر نیز پرداخت نماید به میزان 5 درصد مالیات ان سه سال را جایزه می گیرد.