صورت سود و زیان
یکی از اصلی ترین و اساسی ترین صورت های مالی حسابداری پس از ترازنامه، صورت سود و زیان است. صورت سود و زیان در واقع گزارشی است بر درآمد و هزینه های یک شرکت در یک دوره خاص زمانی که درآمدها تحقق یافته باشند.
صورت سود و زیان گزارشی است که میزان سود و زیان، درآمد و به طور کلی گزارش عملکرد فعالیت های مالی شرکت در دوره مالی نشخص یا پایان سال مالی نشان می دهد. کلیه شرکت ها موظف هستند در پایان سال مالی با ارائه صورت سود و زیان میزان سودآوری خود را به سهامداران نشان دهند. به عبارت دیگر صورت سود و زیان گزارش خلاصه ای است که هزینه ها و درآمدهای شرکت که با انجام فعالیت های عمیاتی و غیر عملیاتی در یک دوره مالی به دست آمده را نشان می دهد. برای تهیه این گزارش مالی باید هزینه های غیر عملیاتی را از میزان فروش کم کنید تا صورت سود و زیان به دست بیاید.
برای مطالعه مقاله ماده 238 قانون مالیات مستقیم می توانید از این لینک استفاده نمایید.
تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان:
صورت سود و زیان گزارش دوره ای و منتهی به یک بازه زمانی در شرکت است در حالی که ترازنامه تصویری لحظه ای است که وضعیت شرکت را در یک تاریخ مشخص که در ترازنامه هم ذکر شده نشان می دهد.
برای مطالعه مقاله استعلام بدهی مالیاتی می توانید از این لینک استفاده نمایید.
همان طور که گفته شد صورت سود و زیان، عملکرد دوره ای و سود و زیان شرکت را نشان می دهد. صورت سود و زیان برای موارد زیر کاربرد دارد.
گزارش صورت سود و زیان به دو روش تهیه می شود. به عبارت دیگر برای تهیه صورت سود و زیان می توان از دو شیوه زیر استفاده کرد.
روش اول، محاسبه تک مرحله ای:
این روش که به روش تک مرحله ای معروف است ابتدا همه درآمد شرکت را نوشته و زیر آن کلیه هزینه ها را درج کرده و در نهایت از تفاضل این دو رقم سود و زیان قبل از کسر مالیات را می توانید محاسبه کنید.
روش دوم، محاسبه چند مرحله ای:
در این روش باید درآمدهای عملیاتی را از هزینه های عملیاتی کسر کرده تا سود یا زیان ناویزه را به دست بیاورید. سپس درآمدهای عملیاتی و هزینه های غیر عملیاتی را باید زیر هم نوشته تا از تفاضل این مرحله و مرحله قبل به میزان سود و زیان قبل از کسر مالیات می برسیم.
برای مطالعه مقاله تراز آزمایشی چیست می توانید از این لینک استفاده نمایید.
اقلام مهمی که درج آن در صورت سود و زیان از اهمیت بالایی برخوردار است درآمدها، هزینه ها و مالیات هستند. سودهایی که در صورت سود و زیان ثبت می شوند 4 نوع هستند. درآمدها و هزینه ها نیز انواع مختلفی دارند که به شرح هر کدام می پردازیم.
سود ناخالص:
سود ناخالص از کم کردن میزان فروش و هزینه های تمام شده کالا به دست می آید.
سود ناخالص = هزینه تمام شده کالا – میزان فروش کالا
سود عملیاتی:
به سود عملیاتی سود قبل از کسر مالیات نیز گفته می شود. برای محاسبه سود عملیاتی باید سود ناخالص را از هزینه های عملیاتی و هزینه استهلاک کم کرد. این معادله به این ترتیب است:
سود عملیاتی = هزینه استهلاک – هزینه عملیاتی – سود ناخالص
سود خالص:
برای به دست اوردن سود خالص می توانید درآمدهای غیر مالیاتی چون سود بانکی را با هزینه های غیر عملیاتی جمع کرده و از سود عملیاتی کم کنید.
سود خالص = مالیات – درآمدهای غیر عملیاتی + هزینه غیر عملیاتی – سود عملیاتی
سود ویژه:
این صورت مالیاتی نتیجه فعالیت های یک شرکت است که با بررسی آن می توانید از نتایج فعالیت های شرکت مطلع شوید که آیا فعالیت های شرکت در این مدت سود آور بوده یا زیان ده.
برای مطالعه مقاله احسابرسی مالیاتی چیست می توانید از این لینک استفاده نمایید.
درآمدهایی که در صورت سود و زیان برای دوره مالی مشخص باید درج شود شامل عناصر زیر است.
1) درآمد فروش:
هر میزان درآمد که شرکت از فروش کالا و ارائه خدمات به دست می آورد، درآمد فروش نامیده می شود که در قسمت بالای صورت سود و زیان نوشته می شود. درآمد درج شده در صورت سود و زیان ناخالص است، چون هزینه های مرتبط با تولید کالای فروخته و ارائه خدمات در آن لحاظ نمی شود. به عبارت دیگر درآمدی در صورت سود و زیان ثبت می شود که ناشی از فعالیت های اصلی موسسه باشد. به طور مثال کسی که دکه فروش مطبوعات و روزنامه دارد، در کنار کار اصلی اش که فروش مطبوعات است، خوردنی ها و نوشیدنی هایی هم برای فروش به مشتریان می دهد. درآمد اصلی این فرد از فروش روزنامه است و درآمد ناشی از فروش سایر تنقلات و خوردنی ها درآمد فرعی او محسوب می شود.
2) بهای تمام شده کالای فروش رفته:
بهای تمام شده کالای فروش رفته را هزینه فروش نیز می گویند. هزینه فروش، هزینه ای است که صرف فروش کالا یا خدمات ارائه شده در طول دوره مالی شده است. این صورت مالی هزینه های مستقیم مرتبط با تولید و فروش محصولات را نشان می دهد. در یک موسسه خرده فروشی برای محاسبه هزینه فروش باید مجموع موجودی آغاز دوره را به اضافه خرید طول دوره منهای موجودی انتهای دوره کرد.
بهای تمام شده کالای فروش رفته برای شرکت های خدماتی که تولید کالا نداشته و فقط مشغول ارائه خدمات به مشتریان هستند، تحت عنوان هزینه فروش ثبت می شود. به عبارت دیگر در این بخش از صورت سود و زیان می توان خروجی حسابداری شرکت را برآورد کرد. برای محاسبه بهای تمام شده باید نیروی انسانی، مواد اولیه، سربار تولید و هزینه های دیگر مانند استهلاک را نیز در نظر گرفت.
در صورتی که شرکت تولید کننده کالا باشد باید به هزینه فروش، هزینه احتمالی تولید در طول دوره را نیز اضافه کرد. هزینه های تولید شامل دستمزد مستقیم کارکنان برای کار انجام شده، مصرف مستقیم مواد اولیه برای تولید، استهلاک کارخانه، ماشین آلات و سربار ساخت و غیره است.
3) سایر درآمدها:
سایر درآمدها بخشی از درآمد است که از فعالیت اصلی موسسه به دست نمی آید و ناشی از فعالیت های جانبی است. مانند همان فروش تنقلات در کنار فروش روزنامه.
برای مطالعه مقاله ااظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی می توانید از این لینک استفاده نمایید.
هزینه هایی که در صورت سود و زیان ثبت می شود بسته به نوع و فعالیت شرکت متفاوت است.این هزینه ها به شرح زیر است:
1- هزینه های توزیع و فروش:
این هزینه ها را می توان در شمار هزینه های احتمالی موسسه برای ارائه کالا به مشتریان به حساب آورد. از این نوع هزینه ها می توان هزینه بازاریابی، نقل و انتقال محصول، تبلیغات و ترویج مصرف را نام برد. این هزینه ها که همگی برای افزایش فروش هستند باید در یک گروه با هم جمع بندی شوند.
2- هزینه اداری:
این هزینه ها به طور مستقیم ارتباطی به فروش کالا یا ارائه خدمات ندارند و شامل هزینه هایی چون مدیریت پشتیبانی، هزینه های عمومی و اداری و غیره می شود. به عبارت دیگر هزینه های اداری هزینه های غیر مستقیمی هستند که ارتباطی با کسب و کار واحد اقتصادی مربوطه ندارند. هزینه حقوق و دستمزد کارکنان غیر تولیدی، هزینه های جاری مانند بیمه، هزینه ماموریت، استهلاک و غیره می شود. لیست هزینه های اداری شامل:
هرینه حقوق و دستمزد مدیریت اجرایی، هزینه های حقوقی و حرفه ای است. استهلاک ساختمان، اجاره بها و هزینه های بخش های منابع انسانی و مدیریت را نیز می توان در همین گروه قرار داد.
3- هزینه مالی:
این هزینه غالبا شامل بهره وام های دریافتی و بهره اوراق قرضه می شود.
4- هزینه استهلاک:
نوعی هزینه غیر نقدی که توسط حسابداران محاسبه می شود. این هزینه که به صورت نقدی نیست مربوط به مالیات نیز می شود. اگر هزینه استهلاک را از سود خالص شرکت کم کنیم منجر به کاهش مالیات پرداختی شرکت می شود. برای محاسبه هزینه استهلاک می توان از استانداردهای ارائه شده بر اساس قانون مالیات مستقیم و غیر مستقیم استفاده کرد. برای آشکار شدن مفهوم این هزینه ها باید برایتان بگوییم که دارایی های بلند مدت شرکت که در طول زمان دچار فرسودگی شده و از ارزش و قیمتشان کاسته می شود استهلاک می گویند. این دارایی های شامل تجهیزات ساختمان وسایل نقیله و غیره است.
5- سایر هزینه ها:
سایر هزینه ها را می توان هزینه هایی که به طور کلی در رده هزینه ها جایی ندارند به شمار آورد این هزینه ها که خیلی هم چشمگیر نیستند ولی منجر به افزایش سوددهی در آینده و بالا رفتن توان شرکت می شوند، مانند توسعه فناوری، تحقیق و توسعه، غرامت مبتنی بر سهام، هزینه اختلاس در ارزش سود و زیان ناشی از فروش سرمایه گذاری ها و سایر هزینه هایی که مربوط به صنعت یا شرکت است.