حساب سازی و تهیه صورتحساب های غیرواقعی از اقداماتی است که مودیان مالیاتی به منظور پنهان کردن میزان واقعی درآمد و با هدف عدم پرداخت مالیات، اقدام به انجام آن می کنند. نحوه رسیدگی به صورت حساب های غیر واقعی از مسائلی است که در این مقاله به آن می پردازیم.
صورت حساب واقعی چیست:
زمانی که هرگونه مالکیت و مخاطره شيء مطابق صورت حساب از فروشنده به خریدار منتقل شود، میان دو طرف معامله واقعی انجام شده و صورت حساب صادره، نوعی صورت حساب واقعی است.
سازمان امور مالیاتی با هدف پیشگیری از فرارهای مالیاتی، ایجاد وحدت رویه و عدم اخذ مالیات مضاعف و دوباره از مودیان، با در نظر گرفتن روش های ویژه ای، نحوه رسیدگی به صورت حساب های غیر واقعی را آغاز کرد.
بررسی صحت و سقم معاملات و صورت حساب ها
بررسی صحت و سقم معاملات و صورت حساب ها:
حسابرسان و مأموران مالیاتی هنگام بررسی فعالیت های مودیان مالیاتی باید به گونه ای عمل کنند که از همه معاملات و صورت حساب های واحد اقتصادی و صحت و سقم شان اطلاع کافی پیدا کنند. برای این کار لازم است که از کل شروع کرده و تا رسیدن به جزء کلیه مراحل کار را بررسی کنند. یکی از راه های بررسی فعالیت مودیان مالیاتی، بازدید از محل فعالیت و کسب و کار آنها است. ردیابی و شناسایی اطلاعات توسط مأموران مالیاتی نیز از روش های رایج در سال های اخیر است که نحوه رسیدگی به صورت حساب های غیر واقعی را بررسی میکند.
مأمور مالیاتی با حضور در محل کسب و کار مودی از اشتغال به کار او مطمئن میشود. علاوه بر آن معاینه و مشاهده نوع کالا و مواد اولیه مصرفی، بررسی تامین کنندگان منابع و شرایطی که بر بازار حاکم است، شناسایی هزینه ی انجام فعالیت های اقتصادی و آشنایی با مشتریان واحد اقتصادی از اقدامات دیگری است که برای واقعی بودن صورت حساب ها توسط مأموران مالیاتی مورد بررسی قرار می گیرد.
اقدامات قانونی برای واقعی جلوه دادن صورت حساب های غیر واقعی:
برخی صاحبان واحدهای اقتصادی در نظام مالیات بر ارزش افزوده با اطلاعات هویتی و آدرس واقعی ثبت نام میکنند ولی اطلاعات هویتی مربوط به افراد فاقد تمکن مالی است و آدرس هم مکان اجاره ای غیر ثابتی است. برخی از فعالان اقتصادی با خرید وکالتنامه این شرکت های کاغذی معاملات خود را به نام شرکت های کاغذی ثبت می کنند تا در صورت بروز مشکل اطلاعات هویتی خودشان قابل دسترسی نباشد.
تهیه اظهارنامه مالیات عملکرد و اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده به اعتبار صورت حساب های غیر واقعی برای پرداخت مالیات کمتر ازسوی مودیان مالیاتی
مطابق ماده 169 مکرر گزارش معاملات فصلی را مطابق صورت حساب های غیر واقعی تهیه میکنند
اقدام به تهیه بارنامه غیر واقعی کرده تا ثابت کنند کالای خریداری شده به مقصد رسیده است.
فروشنده برای نشان دادن وجه کالای خریداری شده فیش بانکی به حساب خود و خریدار پرداخت کرده و اقدام به ایجاد گردش در حساب بانکی میکند که در یک لحظه هم دریافت، هم پرداخت انجام می شود.
یک نفر را درمحلی که در صورت حساب مقرر کرده، قرار می دهند تا در صورتی که مأموران مالیاتی تماس بگیرند پاسحگوی تماس باشد و انجام معامله را تایید کند.
تهیه صورت حساب غیر واقعی
سه مورد رایج برای تهیه صورت حساب غیر واقعی:
فروشنده ذینفع و کتمان خرید: وقتی فروشنده صورت حسابی به خریدار نمی دهد و خریدار نیز به منظور استفاده از اعتبار مالیاتی درج شده در صورت حساب یا برای استفاده از تسهیلات بانکی اقدام به تهیه صورت حساب کالا از شخص سوم میکند.
ذینفع فروشنده وکتمان فروش: فروشنده بدون این که خریدار مطلع باشد صورت حسابی به نام فروشنده غیر واقعی صادر میکند.
ذینفع خریدار و کتمان خرید: فروشنده برای کالای خریداری شده صورت حساب صادر میکند ولی به نام خریدار غیر واقعی.
گاهی صاحبان واحدهای اقتصادی به دلایل اجتماعی و فرهنگی مایل نیستند نوع و حجم فعالیت و همین طور میزان ثروت شان آشکار شود برای همین اقدام به تهیه صورت حساب های غیر واقعی می کنند.
مطابق ماده 169 مکرر، طرفین مامله باید اطلاعات خواسته شده را ارائه دهند ولی طرفین معامله مایل به فاش شدن اطلاعات هویتی خود نیستند؛ برای همین اقدام به تهیه صورت حساب غیر واقعی میکنند.
با استفاده از صورت حساب های فیر واقعی اعتبار تقلبی مالیاتی برای خود ایجاد می کنند.
با تهیه صورت حساب های غیر واقعی میزان فروش و خرید را کمتر از اندازه واقعی نشان می دهند.
اقدامات سازمان امورمالیاتی در برخورد با صورت حساب های غیر واقعی
اقدامات سازمان امورمالیاتی در برخورد با صورت حساب های غیر واقعی:
در بخشنامه رییس کل سازمان امور مالیاتی که به منظور پیشگیری و مقابله با فرار مالیاتی صورت گرفته است درباره رسیدگی به پرونده مودیانی که اقدام به تهیه صورت حساب غیر واقعی می کنند موارد زیر را اتخاذ می کنند.
تشکیل کمیته ویژه مبارزه با فرار مالیاتی در ادارت کل مالیات.
در صورتی که مودی برای اصلاح صورت حساب های غیر واقعی ارائه شده، اقدام به معرفی فروشنده واقعی نماید، سازمان امورمالیاتی پس از احراز هویت واقعی مودی و دریافت مالیات و عوارض از فروشنده واقعی اعتبار خریدار را مورد قبول قرار میدهد.
در صورتی که سازمان امور مالیاتی متوجه شود که در صورت حساب ارائه شده اشخاص که مودی به عنوان فروشنده، معرفی کرده فاقد اعتبار مالیاتی هستند، اگر فروشنده در مراحل دادرسی مالیاتی خریدار واقعی را معرفی کند و صورت حساب ها را اصلاح کرده و صورتحساب واقعی را ارائه دهد، ارزش بهای ارائه شده برای کالا در اظهارنامه مودی پذیرفته می شود، و مالیات و عوارض پرداختی بابت فروش نیز برای مودی منظور خواهد شد.
در صورتی که مودی خریدار یا فروشنده واقعی کالا و خدمات را به اداره امورمالیاتی معرفی نکند اعتبار مالیات بر ارزش افزوده مودی پذیرفته نمی شود و پس از بررسی های لازم گزارش عدم معرفی خریدار را همراه با مستندات قانونی به داستان انتظامی گزارش داده تا برای اقامه دعوی به مراجع قضایی معرفی شوند.
اگر پس از قطعی شدن مالیات عملکرد یا مالیات بر ارزش افزوده مودی اقدام به معرفی خریدار یا فروشنده واقعی نماید، مطابق بندهای 2 و 3 مقررات تبصره ماده 157 با او رفتار می شود.
اگرسازمان امورمالیاتی هنگام رسیدگی به پرونده های مشکوک به انجام معاملات صوری برخورد کند، برای راستی آزمایی مراتب را به همراه مستندات موجود به کمیته ویژه مبارزه با فرار مالیاتی ارجاع می دهد. نتیجه رسیدگی این کمیته اگر تایید شود به اداره کل فناوری اطلاعات ارسال میشود و سپس در سامانه امور مالیاتی کشور بارگذاری شده و مطابق تبصره 2 ماده 247 قانون مالیات مستقیم به دادستانی ارجاع داده می شوند.
اگر نام مودی به عنوان مودی فاقد اعتبار در سامانه امور مالیاتی ثبت شود، اداره امورمالیاتی موظف به بررسی موضوع و اعلام نتیجه به کمیته فرار مالیاتی است.
پس از اعلام به عنوان مودی فاقد اعتبار هر گونه تغییری شامل اصلاح، ویرایش و حذف فقط با نظر کمیته ویژه مبارزه با فرار مالیاتی قابل قبول است.
مودیانی که برای مالیات عملکرد مربوط به سال 1399 و بعد از آن صورت حساب غیر واقعی به اداره امورمالیاتی ارائه داده اند، اگر فروشنده یا خریدار واقعی را اعلام نکند ضمن آن که مطابق مقررات گفته شده با آنها برخورد می شود به عنوان مودی پر ریسک معرفی می شود.
مودیانی که اعتبار مالیاتی ندارند معروف به مودیان صوری هستند که فعالیت واقعی نداشته زمانی که مستندات و اطلاعیه مبنی بر فعالیت آنها به اداره امور مالیاتی برسد انجام برآورد بیش از رقم های درج شده در گزارش ممنوعیت نداشته و می باید مستندات را مبنای اقدامات مالیاتی قرار دهند.
کمیته ویژه مبارزه با فرار مالیاتی در برخورد با صورت حساب غیر واقعی:
در هر کدام از ادارت امور مالیاتی تشکیل کمیته ویژه مبارزه با فرار مالیاتی برای بررسی هرگونه ابهام مالیاتی و اجرایی در حوزه مسائل مربوط به صورت حساب های غیر واقعی صورت می گیرد. این کمیته صورت حساب ها را بررسی کرده و تصمیمات لازم در چهارچوب قوانین و مقررات موضوعه را اعلام می کند. اعضای کمیته عبارت هستند از: