مالیات بر ارزش افزوده
دریافت مالیات از مهم ترین منابع درآمدی دولت است که به منظور کاهش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی است. مالیات بر ارزش افزوده یکی از منابع معتبر و قابل اتکای دولت است که از مزیت های آن سادگی پرداخت، درآمد زایی زیاد و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی دولت است. اگر دوست دارید با مالیات ارزش افزوده، انواع آن، مزایا، اهمیت و اعتبار مالیاتی وروش های استرداد مالیات بر بر ارزش افزوده آشنا شوید تا پایان مقاله ما را همراهی کنید.
ارزشی است که در فرآیند تولید یک محصول از ابتدا تا انتها به آن افزوده می شود. ارزش افزوده یا Value added ارزش افزوده مخصوص به کالای خاصی نیست و در واقع عملیاتی است که در فرآیند تولید به کالا افزوده می شود.
ماده 3 قانون مالیات ارزش افزوده را چنین تعریف میکند، مالیات بر ارزش افزوده مالیات غیر مستقیمی است که از تفاوت میان ارزش کالا ها وخدمات عرضه شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده در یک دوره مالی مشخص، وضع می شود.
به عبارت بهتر ارزش افزوده میزان ارزش پولی است که طی مراحل مختلف تولید به کالا افزوده می شود. ارزش افزوده از اختلاف بین ارزش محصول تولید شده با مجموع ارزش اولیه محصول به وجود می آید. این مالیات نوعی مالیات عام است که در چند مرحله از اضافه ارزش کالاهای تولید شده یا خدمات ارائه شده در مراحل مختلف تولید و توزیع گرفته می شود.
مالیات بر ارزش افزوده به صورت تصاعدی در زنجیره تولید، واردات، توزیع ومصرف به وجود می آید و در نهایت مصرف کننده است که ملزم به پرداخت آن است. روند به وجود آمدن این مالیات در چرخه تولید به این صورت است که تولید کنندگان در ابتدا مالیاتی که بابت خرید مواد اولیه و سایرکالاها پرداخت کرده اند را از خریداران دریافت کرده و تفاوت این مبلغ را به دولت پرداخت می کنند.
مالیات بر ارزش افزوده از سال 1387 با نرخ 3 درصدی آغاز شد. در طول سال های بعد این نرخ کمی افزایش پیدا کرد و به 9 درصد رسید که از این میزان، 6 درصد به عنوان مالیات بر ارزش افزوده و3 درصد نیز تحت عنوان عوارض ارزش افزوده دریافت می شود.
مالیات بر ارزش افزوده دارای آثار اقتصادی است که در عرصه های خرد وکلان موثر است که به برخی از آنها اشاره ای خواهیم داشت.
1- تاثیر بر سطح قیمت ها، اعمال مالیات بر ارزش افزوده حتی اگرسبب افزایش تورم هم شود باز هم با سیاست های کنترل قیمت قابل مهار کردن است.
2- تشویق سرمایه گذاری، دولت میتواند با معاف کردن کالاهای سرمایه ای از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده ونیز قرار دادن امتیاز مالیاتی برای کالاهای سرمایه ای خریداری شده، باعث تشویق بیشتر سرمایه گذاران خواهد شد.
3- خنثی بودن، مالیات بر ارزش افزوده نوعی دریافت مالیات خنثی است که در جابجایی منابع تاثیری ندارد، چون باعث تغییر در قیمت ها نمیشود.
4- افزایش رشد اقتصادی، مالیات بر ارزش افزوده چون جایگزین مالیات بر مصرف وسایر مالیات ها است بر تولید ورشد اقصادی آثار مثبتی خواهد داشت.
5- گسترش بخش عمومی، دریافت مالیات بر ارزش افزوده، راه های فرار مالیاتی را کاهش داده وهمین امر باعث افزایش درآمد دولت شده که منجر به گسترش بخش عمومی نیز می شود.
6- تراز پرداخت، مالیات بر ارزش افزوده باعث تغییر در قیمت های کالاهای وارداتی به صادراتی می شود.
7- کارایی اقتصادی، برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده میتوان سود را به اضافه اجاره، بهره وحقوق ودستمزد کرد. گفتنی است دریافت این سبک از مالیات باعث کارایی اقتصادی نیز می شود.
در حال حاضر تعداد کشورهایی که از سیستم مالیات بر ارزش افزوده استفاده میکنند از 120 کشور گذشته است. هر چند این سبک دریافت مالیات از ابتدا فقط مختص کشورهای اروپایی بود اما به خاطر مزایای بی شمار به سرعت در کشورهای در حال توسعه نیز رواج پیدا کرد. از جمله مزایای مالیات بر ارزش افزوده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- منبع جدید درآمد دولت که پاسخگوی هزینه های دولت نیز هست. دریافت مالیات بر ارزش افزوده با نرخی کمتر در مورد فروش کالاهای مرتبط با بخش های مختلف بازرگانی است که منجر به درآمد مالیاتی بیشتر بدون از دست دادن انگیزه تولید، برای تولید کنندگان است که پاسخگوی نیازهای مالی دولت نیز هست.
2- فرار حداقلی مالیاتی، چون نرخ مالیات بر ارزش افزوده در مقایسه با سایر مالیات ها کمتر است و از سوی دیگر چون در چرخه ای مرتبط میان خریدار وفروشنده است، میزان فرار مالیاتی به حداقل کاهش پیدا می کند.
3- تسهیل ورود به پیمان ها منطقه ای، برقراری نظام واحد مالیاتی در مناسبات اقتصادی میان کشورهای عضو یک پیمان باعث یرقراری یکنواخت فشار مالیاتی میان آنها وتسهیل برقراری رابطه آنها می شود.
4- نوسازی وتحول در نظام مالیاتی، چون در سیستم مالیات بر ارزش افزوده هر بنگاه اقتصادی نیازمند نگهداری حساب ها خود است پردازش ونگهداری اطلاعات به صورت دائمی و خودکار انجام می شود وباعث ایجاد تحول ونیز صرفه جویی در زمان می شود.
5- سهولت کنترل وحسابرسی، چون برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده باید صورت حساب ها در دفاتر مربوطه ثبت ومنعکس شود بنابراین کنترل وحسابرسی دفاتر ساده تر است.
6- کمترین تاثیر منفی دریافت مالیات بر ارزش افزوده، چون دریافت مالیات بر ارزش افزوده هیچ تاثیر مستقیمی بر هیچ کدام از فرایند تولید از سرمایه گذاری تا اشتغال وغیره ندارد، تاثیر چندانی هم بر تصمیم گیری های اقتصادی موسسات و اشخاص هم نمیگذارد.
مالیات بر ارزش افزوده به سه شکل در ایران رایج است. که بر دواصل مبدا یا اصل مقصد محاسبه می شود. در اصل مبدا مالیات بر ارزش افزوده که به کالاها و خدماتی تعلق می گیرد که در کشور تولید می شوند. تفاوت اصل مبدا با اصل مقصد در این است که در اصل مقصد، مالیات بر ارزش افزوده به کالا و خدماتی تعلق می گرید که در کشور مصرف می شوند. سه سبک دریافت مالیات بر ارزش افزوده به شرح زیر هستند:
برای محاسبه مالیات بر ارزش باید به سراغ بهای کالا و خدمات درج شده در صورت حساب برویم. آنچه معیار محاسبه مالیات است قیمت فروش مشخص شده از سوی سازمان ها واتحادیه های ذیربط است. مطابق ماده 14 قانون مالیات بر ارزش افزوده اگر صورتحساب موجود نباشد، قیمت کالا و خدمات به نرخ روز محاسبه می شود. به خاطر داشته باشید هنگام محاسبه مالیات بر ارزش افزوده، تخفیفات فروش، مالیات هایی که قبلاً توسط عرضه کننده کالا پرداخت شده است، و نیز سایر مالیات ها و عوارضی که هنگام عرضه کالا و خدمات به آنها تعلق گرفته، جزو منابع قابل محاسبه برای تعیین مالیات بر ارزش افزوده نیستند.
برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده کالاهای وارداتی نیز ارزش گمرکی کالا به اضافه حقوق ورودی درج شده در اوراق گمرکی میشود که قیمت خرید، هزینه حمل ونقل وحق بیمه هم جزو آنها به حساب می آید.
بر اساس ماده 8 لایحه مالیات برارزش افزوده مالیات وعوارض پرداختی توسط مودیان که برای انجام فعالیت های اقتصادی و از طریق خرید کالا وخدمات صورت می گیرد برای آنها تحت عنوان اعتبار مالیاتی منظور شده و از مالیات فروش کسر می شود.
اعتبار مالیاتی ارزش افزوده، مالیات پرداختی توسط خریدار در زمان خرید کالا ودریافت خدمات است که از همان مالیات بر ارزش افزوده کسر می شود که در زمان ارسال اظهارنامه مالیات ارزش افزوده فروش این میزان قابل کسر است. از سوی دیگر در زمان ارسال اظهارنامه مالیات ارزش افزوده می توان مبلغ ارزش افزوده دریافتی از مشتریان که بابت فروش کالا یا ارائه خدمات کسر کرده و در صورتی که تعلق گرفتن مالیات ارزش افزوده تفاوت ان را پرداخت نمود. شرایط پذیرش اعتبار مالیاتی ارزش افزوده، از سوی سازمان امورمالیاتی به شرح زیر است.
سازمان امور مالیاتی در صورتی اعتبار مالیاتی را می پذیرد که خرید کالا و دریافت خدمات از اشخاص و شرکت هایی صورت گرفته باشد که در سیستم مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام کرده باشند. اگر خرید را از اشخاصی انجام دهید که در سیستم مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام باشند، حتی در صورتی که مالیات وعوارض را هم بپردازید اعتبار مالیاتی برایتان به حساب نمی آید.
تا زمانیکه فروشنده کالا وخدمات برای خریدار فاکتوری صادر نکند که مورد قبول ضوایط وشرایط سازمان امورمالیاتی باشد نمیتوان از اعتبار مالیاتی استفاده کرد. در فاکتورخرید باید مشخصات خریدار وفروشنده کالا، شماره اقتصادی وشماره ملی، شماره تماس، آدرس، شماره ثبت و غیره به طور دقیق ثبت شده باشد. کالا و خدمات خریداری شده نباید معاف از ارزش افزوده باشند.
شاید برایتان این سوال مطرح باشد که اگر مبلغی بیشتر از میزان مالیات ارزش افزوده پرداخت کنید، چگونه می توان این مبلغ را استرداد کرد و یا باز پس گرفت؟ مطابق بخشنامه مصوب 1397 برای استرداد مالیات بر ارزش افزوده در صورتی که اضافه پرداختی به سازمان امورمالیاتی داشته باشید؛ انجام این کار تنها با داشتن اطلاعات حساب بانکی مودی صورت پذیر است وهیچ پرداختی در قالب چک بانکی در وجه مودی انجام نخواهد گرفت. سازمان امورمالیاتی پس از اطمینان از اشتباه پیش آمده مبلغ را به شماره حساب بانکی مودی واریز میکند.
موسسه مالیات ها شما را به خواندن مقاله مالیات مستقیم و غیر مستقیم دعوت می نماید.