فرهنگ مالیاتی
برای یافتن پاسخ این سوال که فرهنگ مالیاتی چیست؟ لازم است بدانید فرهنگ مالیاتی پذیرش و باور مردم برای پرداخت رضایتمندانه مالیات است. به عبارت دیگر تمایل افراد به پرداخت مالیات به عنوان وظیفه، نه از سر اجبار، فرهنگ مالیاتی نامیده میشود. آنچه در این مطلب به آن میپردازیم، پاسخ به این سؤال اساسی است که فرهنگ مالیاتی چیست؟
مالیات براساس تعریف OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) نوعی پرداخت الزامی و بدون برگشت است که از سوی شخص، مؤسسه و غیره از محل دارایی و درآمدهای او انجام میشود.
درواقع مالیات، وجوه نقدی است که دولت برای تأمین هزینه های عمومی خود و بر اساس قوانین از مؤدیان دریافت میکند. مالیات نوعی ابزار غیر مستقیم، برای کنترل فعالیت های اقتصادی بنگاه ها و تعیین سیاستهای دولت نیز است.
فرهنگ مالیاتی، باور و شناختی است که مردم برای لزوم پرداخت مالیات در ذهن دارند. متأسفانه باور ذهنی مردم ایران این است که کشوری که دارای درآمد نفتی است، نیازی به پرداخت مالیات ندارد. ایجاد فرهنگ مالیاتی به معنای تغییر این باور در جامعه است. هر زمان بتوانیم باور لزوم پرداخت مالیات را برای مردم جامعه درونی کنیم، فرهنگ مالیاتی را در جامعه گسترش داده ایم.
به منظور رواج فرهنگ مالیاتی در جامعه، باید آگاهی های لازم را به شهروندان بدهیم و اعتمادشان را جلب کنیم که مالیات دریافتی از آنها صرف چه کارهایی خواهد شد.
ارتقای فرهنگ مالیاتی تأثیر انکار ناپذیری در بالا بردن درآمدهای مالیاتی دولت و کاهش تکیه بر درآمدهای نفتی دارد. مطلع شدن مردم از نحوه مصرف درآمدهای نفتی، اعتماد جامعه را به دستگاه مالیاتی بیشتر میکند. هر اندازه فرهنگ مالیاتی مردم عمیقتر، درونی تر باشد انگیزه مشارکت مردم برای پرداخت مالیات، بیشتر خواهد شد و به تبع آن درآمدهای مالیاتی دولت نیز بیشتر خواهد شد.
یکی از روش های دیگر تقویت فرهنگ مالیاتی در جامعه، نشان دادن عوارض و مشکلاتی است که در صورت عدم پرداخت مالیات گریبان مردم را میگیرد. هر زمان مردم جامعه به این باور رسیدند که مالیات دریافتی از آنها، صرف بهبود وضعیت جامعه و توسعه اجتماعی و رفاه شهروندان می شود، فرهنگ مالیاتی عمیقی ایجاد شده است.
در راستای درونی کردن فرهنگ مالیات در جامعه، سازمان امور مالیاتی اقدامات گسترده ای انجام داده است. از جمله این اقدامات میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
از آنجا که بیشترین سهم درآمدی دولت از محل دریافت مالیات ها تأمین می شود، مردم باید به این باور برسند که درآمدهای مالیاتی دولت، صرف تامین هزینه های جاری، خدمات عمومی و عمرانی در جامعه میشود. اقدامات زیر به گسترش فرهنگ مالیاتی در کشور کمک شایانی میکند.
آگاه سازی مردم:
مردم باید بدانند مالیات در توسعه و رونق کشور تأثیر بسزایی داشته و درآمد ناشی از مالیات صرف توسعه زیرساخت های بهداشتی، رفاهی، خدمات عمومی و آموزشی در جامعه میشود. آگاه سازی مردم باعث مشارکت بیشتر مردم و علاقه مندی برای پرداخت مالیات جهت تأمین هزینه های عمومی کشور میشود. اطلاع رسانی صحیح و به موقع از سوی دولت برای آگاهی مردم و جلب حمایت عمومی تأثیر بسزایی دارد.
از سوی دیگر با اطلاع رسانی، راه فرار مالیاتی برای مردم بسته می شود و مؤدیان تمایل کمتری برای فرار مالیاتی دارند.
برای جلب اعتماد و پرداخت مالیات، مردم باید به عدالت مالیاتی در ایران معتقد باشند. برای اجرای عدالت مالیاتی سه دیدگاه وجود دارد.
نظریه قدرت پرداخت:
براساس این نظریه میزان پرداخت مالیات بستگی مستقیم به توانایی فرد بستگی دارد. هر کس درامد بیشتری دارد موظف به پرداخت مالیات بیشتر است.
نظریه نفع حاصل از خدمات:
در این روش، میزان پرداخت مالیات بستگی به دریافت خدمات و منافع دارد؛ طوری که هر کس دریافت خدمات بیشتری از جامعه داشته باشد موظف به پرداخت مالیات بیشتری است.
نظریه عدالت مالیاتی در راستای عدالت اجتماعی:
این روش مالیات بندی بر توزیع مجدد درآمد بستگی دارد و میزان مالیات مبتنی بر تویزیع ثروت است. در این شیوه دریافت مالیات همه بار مالیاتی از طبقات ضعیف تر به طبقات ثروتمند جامعه منتقل می شود.
زمانی که مردم احساس میکنند از طریق پرداخت مالیات عدالت اجتماعی در جامعه برقرار میشود و از این کار همه اقشار جامعه سود برده و بهره مند میشوند، اشتیاق و انگیزه بیشتری برای پرداخت مالیات پیدا میکنند و فرهنگ مالیاتی در کشور غنی تر میشود.
تمکین مالیاتی مفهوم گسترده ای دارد که ساده ترین تعریفش پایبندی مؤدیان به تکالیف و قوانین مالیاتی است. تمکین مالیاتی از جمله هدف های تمام دولت ها در اقصی نقاط جهان است.
حجم بالای مالیات معوقه در سال های گذشته و حجم سنگین پروندههای مالیاتی در هیأت حل اختلاف نشان میدهد که تمکین مالیاتی در ایران جایگاه خوبی نداشته و از رتبه پایینی برخوردار است. وظیفه سازمان امور مالیاتی در این زمینه ایجاد فرهنگ مالیاتی و به وجود آوردن عوامل انگیزشی و مشوق هایی برای تمکین داوطلبانه افراد است.
میزان و نوع تمکین مالیاتی مؤدیان در ایران بستگی مستقیم به کارآمدی قوانین و مقررات، فرهنگ مالیاتی، شفافیت اقتصادی و غیره در جامعه دارد.
نواقص موجود در قوانین و مقررات در سازمانهای اجرایی نیز در عدم تمکین مالیاتی در ایران بی تأثیر نیست. سایر دلایل سستی فرهنگ مالیاتی در ایران و عدم صحیح و به موقع پرداخت مالیات به شرح زیراست.
هر چه فرهنگ مالیاتی در کشوری غنی تر باشد و قوانین حاکم بر سیستم های مالیاتی کاراتر و مؤثرتر باشد، انگیزه مشارکت مردم برای پرداخت مالیات بیشتر میشود.
درآمدهای مالیاتی دولت در برخی کشورها 49 درصد تا 55 درصد تولید ناخالص ملی است. درآمدهای مالیاتی دولت در ایران تنها 7 درصد است. در حالی که 85 درصد درآمد کشورهای خاورمیانه از طریق درآمدهای مالیاتی تأمین میشود. حتی در کشورهایی نظیر آمریکا، روسیه، بلژیک هم درآمدهای مالیاتی حرف اول را میزند.
موسسه مالیات ها شما را به خواندن مقاله شفافیت اقتصادی چیست دعوت می نماید.