حسابرسی مبتنی بر ریسک
حسابرسی مالیات مبتنی بر ریسک در مقابل حسابرسی سنتی است و در واقع نوعی انطباق در مدیریت درآمد محسوب میشود. کنترل و بررسی وضعیت پرداخت یا عدم پرداخت مالیات تک تک مؤدیان برای سازمان امورمالیاتی کاری غیر ممکن و محال است و با اتلاف وقت و هزینه های گزاف همراه است. به جای آن در حسابرسی مبتنی بر ریسک مؤدیان با درآمد بالا را مورد بررسی قرار میدهد و اطلاعات شخص ثالث را با گزارشات مالیات دهندگان با استفاده از پایگاه های معتبر اطلاعاتی مطابقت می دهند.
در بسیاری از کشورها از حسابرسی مبتنی بر ریسک برای تامین نیازهای بازار و تحولات تجاری استفاده میشود. حسابرسی مالیاتی ابزاری است که نرخ انطباق ونیز جمع اوری درآمد را افزایش می دهد.
از حسابرسی مبتنی بر ریسک برای جلوگیری از فرار مالیاتی و سایر عوامل عدم تمکین مؤدیان مالیاتی استفاده می شود. حسابرسی مبتنی بر ریسک بر روی مؤدیانی با ریسک بالا تمرکزکرده و با تخصیص بهینه منابع سازمان امورمالیاتی باعث افزایش تمکین مالیاتی از سوی آنها می شود.
تمکین مالیاتی پایبندی مؤدیان به انجام تکالیف قانونی مالیاتی و رعایت قوانین مالیاتی از سوی آنها است.
تمکین مالیاتی انجام کلیه کارهای مالیاتی از جمله ثبت نام در سیستم مالیاتی، تنظیم و ارائه به موقع اظهارنامه مالیاتی، نگهداری اسناد و مدارک و صورت حساب های درخواستی توسط سازمان، پرداخت به موقع پیش پرداخت ها به عنوان تمکین مالیاتی مطرح می شوند. تمکین مالیاتی به عواملی چون منابع، نیروی انسانی، امکانات فیزیکی، مدیریت، زمان سنجی، تغییر فرآیند و ساز و کارهای بازخوردی برمی گردد.
توسعه سیستم های خود ارزیابی مؤدیان و رواج تبعیت اختیاری، در استفاده از سیستم خود ارزیابی چون مؤدی خودش بهتر از هرکسی از وضعیت درآمد و مالیات تعلق گرفته به خود را می داند و از آن آگاه است بنابراین وصول مالیات از جنبه های مختلف از این روش منطقی و اصولی تر به نظر می رسد، البته به خاطر داشته باشید در صورتی این سیستم مفید است که از سوی مراجع مالیاتی کنترل و بررسی شود.
استفاده از حسابرسی مبتنی بر ریسک:
در بررسی به صورت خود تشخیصی، خود اظهاری یا خود ارزیابی امکان بررسی همه مؤدیان توسط ماموران مالیاتی انجام پذیر نیست. هزینه و زمان اجازه چنین کاری را به سازمان امورمالیاتی نمی دهد. بنابراین بهترین روش استفاده از حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک است. حسابرسی مالیات مبتنی بر ریسک بر روی مؤدیانی متمرکز می شود که ریسک بالا داشته و با تخصیص بهینه منابع سازمان امور مالیاتی باعث افزایش تمکین مالیاتی می شود.
تمکین به سه بخش تمکین در پرداخت، تمکین در پرونده و تمکین در گزارش دهی تقسیم می شود. تمکین در سه شکل است. تمکین بدون اجبار، تمکین از روی اجبار وتمکین نوآورانه که به اختصار هر کدام را توضیح میدهیم:
1- معترضان نظام مالیاتی، این گروه از افراد جامعه کسانی هستند که با تفسیرهای متفاوت خود را مشمول پرداخت مالیات نمی دانند و با استدلال و اعتراض های غیر منطقی با رأی هیات های حل اختلاف و غیره وقت خود و سازمان امور مالیاتی را تلف می کنند.
2- مقاومان مالیاتی، آن دسته از مؤدیان مالیاتی هستند که به طور کلی اعتقادی به پرداخت مالیات ندارند و به جای پرداخت مالیات به فکر منافع مالی خود هستند و توجهی به قوانین مالیاتی ندارند.
حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک:
برای حداکثر کردن تمکین مالیاتی مؤدیان، سازمان امور مالیاتی باید قوانینی وضع کند که هزینه تمکین مالیات کمتر از منفعت عدم تمکین برای مؤدی باشد. هزینه تمکین میزان، مبلغ، زمان آن از جمله سایر منابعی است که در حسابرسی مبتنی بر ریسک برای تمکین مؤدیان برای پرداخت مالیات صرف می شود.
اهمیت حسابرسی مبتنی بر ریسک:
درحسابرسی مبتنی بر ریسک شناسایی مؤدیان با ریسک بالا برای عدم پرداخت مالیات و قرار دادن آنها در نمونه های جامعه آماری انتخابی حسابرسان، برای رسیدگی به امور مالیاتی اهمیت زیادی دارد. با استفاده از حسابرسی مبتنی بر ریسک برای مؤدیان با ریسک بالا زمینه تحصیص بهینه منابع سازمان امور مالیاتی و افزایش تمکین مالیاتی فراهم می شود.
اولین باری که حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک مطرح شد کنفرانس بین المللی چالش های پیش رو در حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک در استانبول ترکیه در سال 2009 بود.
البته تا قبل از آن روش حسابرسی مبتنی بر ریسک در کشورهایی نظیر انگلستان، بلغارستان، سوئد هلند و غیره انجام شده و تجربیاتی کسب شده بود. در ایران از سال1388 تحقیقاتی در این زمینه انجام شده است. به طورکلی باتوجه به پیشینه کوتاه این روش در دنیا و مخصوصاً ایران باید با دقت بیشتری به این مسئله پرداخت و قبل از هر چیز عوامل موثر بر ریسک وتمکین مالیاتی و رفتار مؤدیان را شناسایی کرد.
مبنای حسابرسی مبتنی بر ریسک به شرح زیر خلاصه می شود:
لازمه اجرای سیاست حسابری مبتنی بر ریسک نیازمند وجود پتانسیل های متعددی است که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
موسسه مالیات ها شما را به خواندن مقاله قانون مراحل دادرسی مالیات دعوت می نماید.