مالیات برای خریداران دلار
سازمان امور مالیاتی در سال های اخیر اقدام به دریافت مالیات از خریداران ارز و دلار نموده است. در حالی که در گذشته این چنین نبوده و نیازی به پرداخت مالیات برای خرید دلار احساس نمی شد، اما امروزه به خاطر تحریم های آمریکا و روند تکیه بر اقتصاد بدون نفت، منبع های درآمدی دولت کاهش یافته و دولت به منظور تامین مخارج خود، ناچار به دریافت مالیات از کلیه کسانی است که به نوعی دارای درآمد هستند.
علاوه بر اهداف درآمد زایی دولت، دلیل اصلی وضع مالیات بر دلار، گرفتن مالیات سنگین از کسانی است که با حضور خود در بازار ارز و دلار باعث رشد بی رویه بهای دلار و ایجاد تلاطم در نظام اقتصادی کشور می شوند. در شیوه نامه تحولات ارزی سال 95 تا 97 و به منظور جلوگیری از فعالیت های سوداگرانه، افرادی که مبادرت به خرید و فروش دلار می نمایند، منظور اشخاص حقیقی خریدار دلار است، در صورتی که حتی شخص خریدار دارای پرونده مالیاتی هم نباشد نسبت به تشکیل پرونده و صدور احکام برای پرداخت مالیات توسط وی اقدام می نمایند.
در تعیین مالیات برای خریداران دلار هدف آنها از خرید اهمیت زیادی دارد. اگر خرید دلار با اهدافی خاص مانند مسافرت، خرید دارو، ارز دانشجویی، واردات یا صادرات صورت بگیرد، مشمول مالیات ارزی نخواهد شد. اما اگر انجام معاملات دلار و ارز با هدف کسب سود از نوسانات حاصل در بازار باشد، منجر به اخذ مالیات خواهد بود. به طور مثال اگر در سامانه سنا برای شخصی خرید 2.000 هزار دلار در یک هفته ثبت شود و نیز در هفته دیگر هم 1.500 دلار به نام همان شخص در سامانه ثبت شود، سازمان امور مالیاتی وارد عمل شده و بررسی های لازم برای اهداف و اسناد لازم جهت خرید دلار برای شخص مورد نظر را انجام می دهد.
سازمان امور مالیاتی کشور اعلام نموده با ثبت اطلاعات شناسنامه ای همه اشخاصی که اقدام به خرید و فروش دلار می نمایند، نسبت به وضع مالیات بر درآمد آنها وارد عمل خواهد شد. مطابق دستور العمل سازمان امور مالیاتی همه اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در زمینه خرید و فروش دلار از جمله صرافی ها، بانک ها، موسسات مالی و اعتباری و نیز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف هستند که اطلاعات خریداران را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند. ثبت اطلاعات در سامانه سنا علاوه بر شفافیت فعالیت های اقتصادی باعث استقرار نظام یکپارچه اطلاعات مالیاتی می شود.
طبق اطلاعیه سازمان امور مالیاتی کشور، اشخاص حقیقی خریدار دلار باید اطلاعات مربوط به خرید دلار و نیز حجم دلار خریداری شده را در سامانه سنا ثبت نمایند. صرافان موظف هستند که با سامانه سنا بانک مرکزی ارز و دلار را خرید و فروش نمایند. مطابق قوانین حاکم بر این سامانه هر خریدار ارز باید هنگام خرید با ارائه کارت ملی نسبت به ثبت مشخصات خود در سامانه سنا بانک مرکزی اقدام نمایند. پس از ثبت نام پیامکی از سوی بانک مرکزی برای خریداران ارسال می شود که جرئیات معامله با صرافی از جمله حجم، قیمت و تاریخ معامله در آن ثبت شده است.
خریداران دلار در جریان باشند که اگر پیامکی از سوی بانک مرکزی پس از خرید دلار دریافت کردند، خریدشان در سامانه بانک مرکزی ثبت شده است. با توجه به قوانین جدید پولشویی در کشور، اداره امور مالیات حق دارد با توجه به اطلاعات ثبت شده در سیستم سنا، برای افراد پرونده مالیاتی تشکیل دهد. خریداران دلار لازم است هنگام خرید دلار از صرافی سوال کنند که آیا خریدشان در سامانه بانک مرکزی به منظور تشکیل پرونده مالیاتی ثبت می شود یا خیر؟
برای اخذ مالیات از خریداران دلار در قدم نخست کارگروه رسیدگی با دعوت از مودی و درخواست از وی مبنی بر ارائه اسناد و مدارک توسط وی ضمن بررسی سوابق خرید اطمینان پیدا می کنند که خرید و فروش دلار شغل وی محسوب می شود یا به منظور کسب سود اقدام به خرید دلار نموده است. پس از تعیین هدف توسط خریدار، مطابق اسناد به دست آمده و روشن شدن هدف وی از خرید و فروش دلار، میزان مالیات تعلق گرفته به وی مشخص شده و خریدار دلار هم در زمره مودیان مالیاتی قرار گرفته که موظف به پرداخت مالیات در زمان مقرر هستند.
هر چند بانک مرکزی برای ایجاد تعادل در بازار اقدام به تزریق دلار به بازار می کند برخی صرافان به نام خریدار غیر واقعی با اطلاعات شناسایی و شماره تلفن نامعتبر اقدام به خرید دلار می کنند تا میزان ثبت خرید را بالا ببرند. به طور مثال با وجود خرید هزار دلار آن را در سامانه سنا بانک مرکزی 50 هزار یا 100 هزار ثبت می کنند. صرافان از این روش برای فروش دلار تزریقی توسط دولت به قیمت بالاتر در بازار استفاده می کنند که درآمد قابل توجهی برایشان دارد.
به خاطر داشته باشید، درج اطلاعات غلط در سامانه سنا باعث تحمیل هزینه ها اضافی برای مشتریان می شود. مشتریان و خریداران دلار باید بدانند که در صورت خرید رسمی دلار پیامکی از سوی بانک مرکزی دریافت کنند و در صورت دریافت نکردن پیامک باید به روند خرید و فروش دلار شک کرده و مراحل خرید را پیگیری نمایند. خریداران باید در جریان باشند که ثبت اطلاعات غلط باعث وضع مالیات سنگین و هزینه های اضافی برایشان خواهد شد.
مطابق ماده 169 قانون مالیات مستقیم، اشخص حقیقی و حقوقی و صاحبان مشاغل که موظف به ثبت نام در نظام مالیاتی هستند وظیفه دارند برای انجام معاملات خود علاوه بر صورتحساب، شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در کلیه صورت حسابها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج نمایند و نیز فهرست معاملاتی شان را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند.
براساس ماده 10 آیین نامه اجرایی تبصره 3 ماده 169 قانون مالیات مستقیم، اطلاعات خرید و فروش های انجام شده باید در بازه های زمانی حداکثر سه ماهه و به صورت فصلی تهیه شود و نهایت تا یک و ماه نیم پس از پایان فصل به صورت الکترونیکی برای سامانه معاملات ارسال شود.
در این فهرست باید مبالغ ارز معامله شده، نوع ارز، نرخ برابری ارز و معادل ریالی آن هم در صورت حساب ها و اسناد درآمدی در فهرست معاملات ارسالی به سازمان امور مالیاتی ثبت شود.
پس از ثبت اطلاعات لازم درباره میزان و حجم دلار خریداری شده توسط اشخاص حقوقی خریدار دلار، اداره امور مالیاتی نسبت به تشکیل پرونده مالیاتی خریداران اقدام نموده و نحوه رسیدگی به پرونده های مالیاتی در کارگروه های مزبور بستگی به عواملی دارد که به آن می پردازیم:
مودیان دارای پرونده مالیاتی:
پس از بررسی ها لازم توسط کارگروه مالیاتی اگر طبق مدارک و اسناد مشخص شود که خرید دلار در ارتباط با فعالیت شغلی فرد بوده و قبلاً این موضوع از سوی سازمان امور مالیاتی بررسی شده و مالیات برایش وضع شده باشد نیازی به پرداخت مجدد مالیات نیست.
گفتنی است برای تعیین درآمد ناشی از خرید و فروش دلار برای این افراد، میانگین نرخ فروش آزاد سه ماهه پس از تاریخ خرید ارز ملاک عمل است و تفاوت ارز خریداری شده به عنوان درآمد مشمول مالیات محاسبه خواهد شد.
اگر خرید دلار مربوط به فعالیت شغلی شخص حقیقی یا حقوقی نبوده و قبلاً نسبت به پرداخت مالیات آن اقدام نشده باشد، سازمان امور مالیاتی پس از تعیین درآمد ناشی از خرید و فروش دلار، طبق اسناد و مدارک واصله و نیز تراکنش های بانکی مودی نسبت به تعیین درآمد مشمول مالیات و نیز مالیات تعلق گرفته به وی اقدام نماید. اگر مودی مشمول نظام مالیاتی ارزش افزوده هم باشد باید مالیات بر ارزش افزوده را نیز پرداخت نماید.
مودیان فاقد پرونده مالیاتی:
کارگروه رسیدگی به امور خرید دلار در سازمان امور مالیاتی، باید پس از بررسی اسناد و مدارک و نیز تراکنش های بانکی اشخاص حقیقی که به منظور جلوگیری از فرار مالیاتی و مبارزه با پولشویی صورت می گیرد و نیز بر اساس اطلاعات به دست آمده از وی، نسبت به نوع فعالیت شغلی مودی نسبت به تعیین درآمد مشمول مالیات مستقیم و ارزش افزوده وی اقدام نماید. البته قبل از هرکاری نسبت به تشکیل پرونده مالیاتی باید اقدام نمایند.
فعالیت مودی برای خودش نبوده و مربوط به شخص دیگری باشد:
چنانچه با بررسی اسناد و مدارک واصله مشخص شود که فعالیت ارزی مودی برای خودش نبوده و مربوط به شخص دیگری است ضمن لحاظ کردن حق الزحمه وی در پرونده مالیاتی، اطلاعات مربوط به خرید و فروش دلار به پرونده شخص واقعی الصاق شده و رسیدگی های مالیاتی برای او انجام می شود.
ارائه مدارک مبنی بر فروش نرفتن دلارهای خریداری شده تسط مودی:
اگر مودی مدارک و اسنادی مبنی بر فروش نرفتن دلارهای موجود را ارائه کند، و در صورت محرز شدن صحت اطلاعات اعلام شده از سوی مودی، باید کارگروه مورد رسیدگی نسبت به شناسایی درآمد حاصل از تسعیر ارز (مابه التفاوت قیمت خرید ارز و قیمت ارز در پایان سال) عملکرد سال مورد رسیدگی را بررسی کرده و درآمد مشمول مالیات وی را محاسبه نمایند.