سوت زنی مالیاتی
فساد و تقلب در همه کشورها از پرسود ترین تجارت های دنیا است و دولت ها نیز همیشه به دنبال تدابیر و روش های هوشمندانه ای برای رفع مشکلات مربوط به فسادهای مالی هستند. سوت زنی مالیاتی یکی از روش ها نوین و کارامدی است که برای مبارزه با فساد مالیاتی طراحی شده است. خواندن این مقاله پاسخی است مبسوط به چگونگی سوت زنی مالیاتی در ایران و سایر کشورها است. تا پایان مقاله ما را همراهی کنید.
شاید شما هم دیده باشید که پلیس ها برای هدایت اتومبیل ها به خیابان و یا هنگام مشاهده تخلفاتی مانند نزاع خیابانی یا دزدی و غیره و در سوت خود می دمند تا هم به مجرم، هم به دیگران هشدار دهند. سوت زنی نوعی فراخوان عمومی برای خبردار کردن دیگران از وقوع جرم است. در میان عامه اصلاح سوت زنی برای کسی به کار برده می شود که به دنبال افشای خلافکاری های درون سازمان یا مؤسسه است.
هدف از سوت زنی، پیشگیری از آسیب دیدن افرد جامعه، سازمان ها و نهادهای عمومی است. سه گروه سوت زن در جامعه وجود دارند.
یکی از راه های مبارزه با فرار مالیاتی، سوت زنی یا افشاگری علیه فراریان مالیاتی در سازمان ها توسط اشخاص ثالث است. در واقع سوت زنی مالیاتی به معنای رسوا کردن و لو دادن مؤدیانی است که از دادن مالیات شانه خالی می کنند. اقداماتی که منجر به سوت زنی در سازمان می شود شامل:
هر کاری که منجر به عدم پرداخت یا کمتر کردن میزان پرداخت مالیات شود، فرار مالیاتی نام دارد. فرار مالیاتی از مصادیق فساد اقتصادی است و با کارهایی مانند عدم ارائه اطلاعات درست و یا پرداخت رشوه به مأموران مالیاتی سازمان است.
عموماً کسانی در جامعه اقدام به فرار مالیاتی می کنند که درآمدهای کلانی داشته و سعی دارند با سند سازی و ارائه اطلاعات نادرست، مالیات های تعلق گرفته را پرداخت نکنند. فرار مالیاتی در جامعه منجر به توزیع نامناسب ثروت می شود و ایجاد شکاف طبقاتی در جامعه منجر به افزایش تنش های سیاسی و اجتماعی در جامعه می شود.
از جمله مزایای سوت زنی و افشاگری فراریان مالیاتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
از گذشته ها تا کنون پیدا کردن کسانی که از زیر بار پرداخت مالیات شانه خالی می کنند، از بزرگ ترین معضلات دولت ها بوده است. آمریکا در ردیف کشورهایی است که مبالغ هنگفتی برای یافتن فراریان مالیاتی صرف کارآگاهان مالیاتی کرده تا با جست و جو در پرونده ها و اسناد مالی شرکت ها رد پایی از فراریان مالیاتی پیدا کنند.
اولین قوانین مربوط به سوت زنی در دنیا در کشور انگلستان شکل گرفت. مطابق این قانون نیمی از سود کشف فساد به افشا کننده آن می رسد. پس از آن دولت آمریکا قوانینی برای حمایت از سوت زنی را تصویب کرد. دولت آمریکا تصمیم گرفت به جای صرف هزینه های هنگفت برای کارآگاهان مالیاتی از مردم بخواهد تا هر جا تخلف مالیاتی دیدند را گزارش دهد. با تصویب قانون حمایت از رسوا کننده، کسی که اقدام به افشاگری می کند زیر چتر حمایتی قانون خواهد بود و بدون مزاحمت افراد متخلف هر فساد اعم از رشوه اختلاس و سوئ استفاده را به دولت گزرش دهند.
در ایران سوت زنی کار سختی است و در صورتی که سوت زنان از سوی دولت حمایت نشوند، از سوی مفسدان تحت فشار قرار می گیرند. هر اندازه شفافیت های مالیاتی بیشتر شود فساد نیز به همان نسبت کمتر می شود. مهم ترین بخش سوت زنی مالیاتی در ایران، افشای حقوق های نجومی و املاک واگذاری شده در شهرداری تهران بود که با ورود دستگاه های نظارتی و قضایی با متخلفان برخورد شد. در صورتی که این حمایت های قانونی وجود نداشته باشد عملاً سوت زنی مالیاتی فایده ای جز به خطر افتادن امنیت روانی جامعه و کاهش اقدامت افشاگرانه از سوی افراد جامعه به خاطر تهدید و ارعاب از سوی متخلفان می شود.
قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در 6 بهمن 1387 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در 31 مرداد 1388 با افزودن الحاقیه ای از سوی مجمع تشخیص مصلحت به تصویب شد.
ماده 34 آیین نامه اجرایی قانون مالیاتی مستقیم مصوب 9 آذر ماه 1398 به سوت زنی و افشاگری مالیاتی در ایران پرداخته است.
مطابق این قانون اگر به وسیله اصلاعات ارسالی توسط شخص ثالث منجر به مطالبه و وصول مالیات منجر شود به شخص مذکور پاداش تعلق می گیرد. البته این قانون هنوز در حد طرح است که به امضای 99 نفر از نمایندگان رسیده اما هنوز به تصویب نهایی نرسیده است.
موافقان طرح سوت زنی مالیاتی با اختصاص پاداش به کسانی که با افشاگری اقدام به رسوایی کسانی که اقدام به فرار مالیاتی می کنند موافقند تا انگیزه کافی برای آنها ایجاد کنند و از سوی دیگر با تشویق اشخاص ثالث لایه های زیر زمینی و ناشناخته فراریان مالیاتی نیز شناسایی می شود که این کار منجر به احقاق حقوق تضییع شده مالیاتی دولت و وصول مالیات از انها می شود.
مخالفان طرح سوت زنی مالیاتی به دلیل این که این کار باعث تشویق مردم به زیر اب زنی و لو دادن افراد می شود که با شئون اخلاقی و اجتماعی در جامعه سازگار نیست.
سامانه 1562:
سازمان امور مالیاتی با راه اندازی سامانه ای به نام 1526 به منظور تکریم مؤدیان مالیاتی راه اندازی شد. اشخاص می توانند با شماره گیری این سامانه موضوعات گزارش شده خود را به صورت شبانه روزی گزارش دهند. در این سامانه تلفنی امکان گزارش دادن فراریان مالیاتی وجود دارد.
موسسه مالیات ها شما را به خواندن مقاله قانون 148 مالیات مستقیم دعوت می نماید.