مالیات تکلیفی چیست و انواع آن

مالیات نوعی وظیفه است که بر عهده افراد، حقیقی یا حقوقی گذاشته می شود و همه موظف هستند که آن را به موقع پرداخت کنند. مالیات تکلیفی هم نوعی از مالیات است که چون کلمه تکلیف در آن به کار رفته است، خیلی از افراد را گمراه و دچار اشتباه می کند. در واقع مالیات تکلیفی مالیاتی می باشد که پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی بر عهده شخص دیگری بجز شخص پرداخت کننده آن است. به بیانی دیگر سه نقش این وسط وجود دارد: کارفرما، مالیات و شخص ثالث.

کارفرما شخصی است که وظیفه پرداخت مالیات با اوست و شخص ثالث کسی است که کارفرما مبلغ را از وی می گیرد و پس از کسر مبلغی که اندازه آن را قانون مشخص کرده است و در موعد تعیین شده به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می کند.

درواقع بخشی از مالیات درآمد را مالیات تکلیفی تشکیل می دهد که کسر و پرداخت آن طبق قانون، از وظایف پرداخت کننده وجوه می باشد. مالیات عملکرد نیز پس از بررسی صورتحساب سود و زیان و تنظیم آن، معادل 25% از سود خالص حاصله، کسر و بابت مالیات عملکرد ثبت و برداشت می شود.

مشاوره مالیاتی

انواع مالیات تکلیفی:

مالیات تکلیفی انواع مختلفی دارد که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:

مالیات تکلیفی اجاره:

با وجود این که این مالیات مهم ترین مالیات تکلیفی است که شرکت ها با آن درگیرند و طبق تبصره 9 و ماده 53 قانون مالیات:

کلیه شرکت های دولتی، وزارتخانه ها و موسساتی که همه یا قسمتی از هزینه آنها را دولت متحمل می شود، وظیفه دارند که مالیات تکلیفی خود را از مال الاجاره های خود کم کنند و تا آخر ماه بعد به اداره امور مالیاتی محل ملک خود، پرداخت کنند و رسید آن را به موجر ارائه دهند. این معنی است که موسسات قبل از پرداخت کردن اجاره باید مالیات آن را محاسبه و از مبلغ فوق کم کنند و بعد مابقی مبلغ اجاره را به موجر پرداخت کنند.

مالیات تکلیفی حقوق:

در این نوع مالیات، ابتدا میزان معافیت مالیاتی که در قانون مالیات آمده و هر ساله تصویب می شود را محاسبه و بعد اضافی آن را از حقوق فرد کم کرده و در آخر ماه بعد به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می کند. و طبق ماده 85 و 86 اصلاحی قانون مالیات مستقیم:

کسانی که حقوق پرداخت می کنند وظیفه دارند که در زمان پرداخت حقوق، مالیات متعلقه به آن را محاسبه و کم کنند و تا آخر ماه بعد به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کند. و در ماه های آینده فقط تغییرات را ثبت کند.

مالیات تکلیفی حق الوکاله:

اشخاصی که وکالت می کنند، فرقی ندارد که وکیل دادگستری باشند یا اینکه وکیل شخصی باشند زیرا برای آنها مالیات صادر شده است، و طبق ماده 103 قانون مالیات،

کلیه وکلا موظفند که در وکالت نامه خود مبلغ حق الوکاله را ثبت کنند و معادل 5% از آن را بابت مالیات، روی وکالت نامه تمبر الصاق و الحاق کنند.

مالیات تکلیفی حق الزحمه ها:

بر طبق ماده 104 قانون مالیات های مستقیم،

قانون موظف است که به ازای هر نوع حق الزحمه ( به جز شغل هایی خاص) معادل 5% حق الزحمه را بابت مالیات تکلیفی دریافت کنند.

مالیات تکلیفی اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران:

طبق ماده 107 قانون مالیات مستقیم:

پرداخت کنندگان وجوه وظیفه دارند که در زمان هر پرداخت، مالیات تعلق گرفته از اول سال تا آن تاریخ که پرداخت کرده اند را پس از کسر، تا آخر ماه بعد به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند.

مالیات تکلیفی مضاربه:

طبق ماده 102 در قانون مالیات مستقیم:

در مضاربه، عامل مضارب‌ وظیفه دارد که در زمان ‌ارائه اظهارنامه، علاوه بر پرداخت مالیات خود مالیات درآمد سهم ‌صاحب سرمایه را کم کند و به عنوان مالیات علی‌الحساب صاحب سرمایه به حساب مالیاتی ‌واریز و رسید آن را به سازمان امور مالیاتی و صاحب سرمایه بدهد. و چنانچه که بانک صاحب سرمایه باشد تکلیف کم شدن مالیات صاحب سرمایه از عامل یا مضارب ساقط است.

مالیات تکلیفی شرکت های بیمه ای:

طبق ماده 109 قانون مالیات مستقیم:

برای شرکت های بیمه: شرکت های بیمه خارجی که با قبول بیمه اتکایی از شرکت های بیمه ایرانی، درآمد دریافت می کنند، مشمول مالیاتی معادل 2% نرخ حق بیمه دریافتی و سود حاصله می شوند. این نرخ مالیاتی و سود و سپرده های حاصله به ایران مربوط است. در حالیکه که شرکت بیمه ایرانی در کشور دیگر شرکت بیمه گر اتکایی در زمینه بیمه فعال بوده و معاف از پرداخت مالیات بر معاملات اتکایی می باشند، این شرکت از پرداخت مالیات دولت ایران نیز معاف خواهد شد.

مالیات تکلیفی مدیران تصفیه اشخاص حقوقی:

طبق ماده 116 قانون مالیات:

در مورد ثبت انحلال اشخاص حقوقی چنین آمده که: مدیران تصفیه باید تا مدت شش ماه از تاریخ انحلال، اظهارنامه مالیاتی خود را که مربوط به آخرین دوره عملیات شرکت بوده را بر طبق ماده 115 این قانون تنظیم کند و به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد و مالیات متعلقه را پرداخت کند.

مسئولیت آخرین مدیران شخص حقوقی و مدیران تصفیه و ضامن ها:

بر طبق ماده 118 قانون مالیات مستقیم:

قبل از تحصیل مفاصاحساب یا بدون سپردن تامین معادل میزان مالیات، تقسیم دارایی اشخاص حقوقی منحل شده، اجازه داده نمی شود..

مالیات تکلیفی بلاعوض اموال:

بر طبق ماده 123 قانون مالیات مستقیم:

چنانچه بصورت بلاعوض یا دائم، منافع مالی به شخصی واگذار شود، آن شخص انتقال گیرنده وظیفه دارد که مالیات سود هر سال را در سال بعد پرداخت کند.

مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام:

طبق ماده 143 قانون:

گرفتن مالیات بر عهده شخصی است که سهام را انتقال می دهد که بر این اساس مالیات متعلقه معادل 4% ارزش اسمی آن هاست. که در این قسمت دیگر وجهی بابت نقل و انتقال سهام گرفته نخواهد شد. انتقال دهندگان سهام وظیفه دارند که مالیات را قبل از انتقال به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کنند. و دفاتر اسناد رسمی موظفند که در هنگام ثبت سند، گواهی پرداخت مالیات را ضمیمه پرونده کند. همچنین طبق تبصره شماره 2 ، اندوخته صرف سهام شرکتهای سهامی پذیرفته شده در بورس مشمول 0.5 درصد می باشد و به آن مالیات دیگری تعلق نمی گیرد.

مالیات تکلیفی پزشکان:

طبق تبصره 6 قانون:

کلیه مراکز درمانی دولتی یا غیر دولتی، نیروهای مسلح، خیریه ها، و شرکتهای دولتی وظیفه دارند که مبلغی معادل 10 % از حق الزحمه پزشکان را به عنوان مالیات از آنها کسر کند و مبلغ آن را تا آخر ماه بعد به حساب سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.

ویژگی های مالیات های تکلیفی:

از خصوصیاتی که مالیات های تکلیفی دارند، در اینجا به چند مورد از آنها اشاره می کنیم:

• قابلیت وصول آنها بسیار سریع و به آسانی اتفاق می افتد.
• برای کارهای مالیاتی یک منبع اطلاعاتی مهم محسوب می شوند.
• برای وصول شدن آنها هزینه بسیار کمی را متحمل می شوید.

نحوه محاسبه مالیات تکلیفی:

اکنون که از مالیات تکلیفی شناخت کافی را بدست آوردیم و انواع آن را شناختیم، بهتر است که با نحوه محاسبه آن آشنا شویم.

برای محاسبه این مالیات بر اساس نوع تکلیفی که قانون برعهده قانون گذار گذاشته است متفاوت است. ولی عموما چنین است که شخص یا شرکتی باید مالیات را کم کند که خدماتی را انجام و ارائه دهند. مثلا در بازار سهام، تکلیف کسر و پرداخت مالیات بر عهده شخص انتقال دهنده سهام است. یا در زمینه حقوق، تکلیف کسر و پرداخت مالیات بر عهده شخصی است که حقوق را پرداخت می کند.

مالیات بر مستغلات

نحوه پرداخت مالیات تکلیفی:

مودی موظف است که بعد از کسر مالیات، تا پایان ماه بعد مهلت دارد که مالیات را به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کند و واریز کردن آن هم به این گونه است که با مراجعه به نزدیک ترین حوزه مالیاتی به خود، درخواست فیش کرده و سپس واریز کردن آن مبلغ به حساب سازمان مالیاتی.

با تاسف باید گفت که تا این لحظه، پرداخت مالیات تکلیفی بصورت دستی می باشد و الکترونیکی نشده است.

مواردی که مالیات تکلیفی را شامل می شوند:

از مواردی که شامل مالیات تکلیفی می شوند عبارتند از: آپارتمان، مغازه، زمین، ملک. که در آن مستاجر وظیفه دارد مبلغی از میزان اجاره را که در قرارداد در مورد میزان آن ذکر شده است را به حساب سازمان امور مالیاتی واریز کند. همچنین مالیات تکلیفی حق الوکاله، مالیات تکلیفی شرکت ها با شعبه های خارج از ایران، مالیات تکلیفی مضاربه، شرکت های بیمه و نقل و انتقال سهام در بورس نیز مشمول مالیات تکلیفی می شود.

جرائم عدم پرداخت مالیات تکلیفی:

اگر هر کدام از اشخاص که وظیفه پرداخت مالیات را بر عهه دارد، از پرداخت مالیات اجتناب کند یا به موقع آن را پرداخت نکند، در قانون برای این اشخاص جریمه و مجازاتی درنظر گرفته شده است. پرداخت نکردن مالیات در موعد مقرر، مشمول جریمه ای معادل 10% میزان مالیات پرداخت نشده می باشد که علاوه بر آن 2.5% به ازای هر ماهی که تاخیر داشته باشید، به آن مبلغ اضافه می شود. که این درصدها در مبالغی که میزان آنها زیاد است، مبالغ بسیار سنگینی می شود.

در ضمن اگر سازمان امور مالیاتی از این افراد شکایت کند، ممکن است که آنها به مجازات درجه شش که بین 6 ماه تا 2 سال حبس تعزیری است، محکوم و مجازات می شوند.

مالیات بر ارزش افزوده

دلیل پرداخت مالیات تکلیفی:

همان گونه که می دانید دولت برای برطرف کردن هزینه های خود، از مشمولان قانونی، درآمدی با عنوان مالیات دریافت می کند که مشمولان وظیفه دارند که این مبلغ را به موقع پرداخت کنند که متحمل جریمه نشوند. در واقع این مالیات ها که مالیات تکلیفی هم یک نمونه از آنهاست جهت تامین هزینه های دولت برای اداره کشور، مصرف می شود. مالیات تکلیفی علاوه بر حقوق و درآمد کارمندان و کارگران، مشمولان دیگری نیز دارد. بطور کلی پرداخت به شخص دیگر حتی اگه جزء کارگران و پرسنل نباشند، باید به میزان درصدی که در قانون آمده است از این مبلغ کم شود و در تاریخ مقرر، و به نام و مشخصات آن فرد، واریز به حساب سازمان امور مالیاتی شود.

مطمئن ترین روش پرداخت مالیات تکلیفی:

همان گونه که گفته شد، کوچکترین تاخیر و غفلت در پرداخت به موقع مالیات تکلیفی سبب جرائمی از طرف سازمان امور مالیاتی می شود. همان گونه که بسیاری از اشخاص، مالیات تکلیفی سالانه خود را با تاخیر انجام داده اند و متحمل جریمه های سنگینی از جانب این سازمان شده اند. در چنین مواقعی بهترین و مطمئن ترین پیشنهاد، کمک گرفتن یک مشاور مالیاتی خبره و ماهر است که با داشتن تجربه های بسیار در این زمینه شما را یاری می کنند.

تفاوت مالیات عملکرد و مالیات تکلیفی:

به دلیل اینکه بتوانیم این دو را از هم تشخیص دهیم و تفاوتهای آنها را متوجه شویم، ابتدا به تعریف هر کدام می پردازیم:

مالیات تکلیفی:

به این معنی است که گرفتن این مالیات بر عهده شخص دیگری می باشد و شرکت مالیات را از آن فرد دریافت می کند و به سازمان امور مالیاتی ارائه می دهد. مانند مالیات تکلیفی اجاره

مالیات عملکرد:

مالیات بر درآمد نوعی از این مالیات است یعنی فرقی نمی کند که درآمد فرد یا سازمان به چه اندازه ای باشد، در هر صورت موظف است که اظهارنامه خود را ارائه دهد و مالیات آن را در موعد مقرر پرداخت کند.

پس با توجه به اینکه این دو نوع مالیات کاملا متفاوت از یکدیگرند، به این نتیجه می رسیم که مالیات عملکرد از درآمد مودی دریافت، ولی مالیات تکلیفی، مالیاتی است که از درآمد افراد کسر می شود و به عهده پرداخت کنندگان آن گذاشته می شود. بطور کلی می توان گفت که در مالیات تکلیفی کارهای کم کردن مالیات از درآمد پرسنل و پرداخت آن به اداره امور مالیاتی، توسط کارفرما انجام می شود ولی در مالیات بر عملکرد، خود کارفرما وظیفه پرداخت مالیات به سازمان امور مالیاتی را دارد.

سخن پایانی:

در پایان همان گونه که گفته شد مالیات تکلیفی قسمتی از مالیات بر درآمد اشخاص در جامعه می باشد، که باید به موقع پرداخت شود. و در این مالیات چنانچه شما خدمات را دریافت می کنید، باید در قرارداد با اشخاص دیگر، ذکر شود که شخصی که درآمد را دریافت می کند، مالیات باید از حقوق او کم شود و به اداره مالیات پرداخت کنید. و چنانچه شما خدمات ارائه می کنید، این وظیفه کارفرما است که مبلغ مالیات را از درآمد شما کم کند و به اداره دارایی واریز کند. در حالیکه در مالیات عملکرد همیشه پرداخت کننده مالیات، شرکت می باشد. یعنی پس از تنظیم سود و زیان توسط شرکت، مبلغی معادل 25% سود خالص به عنوان مالیات عملکرد محاسبه و توسط شرکت پرداخت می شود. پس پرداخت مالیات تکلیفی بر عهده پرداخت کنندگان وجوه می باشد ولی مالیات عملکرد بر عهده شرکت.

موسسه مالیات ها شما را به خواندن مقاله اعتراضات مالیاتی دعوت می نماید.