تورم اقتصادی چیست

تورم اقتصادی چیست؟ تورم اقتصادی را در یک کلام این طور می‌توان توضیح داد: افزایش قیمت کالاها و خدمات در یک دوره زمانی!

تورم اقتصادی معیاری است که افزایش، کاهش یا ثبات قیمت‌ها کالا و خدمات را نشان می‌دهد. دلایل ایجاد تورم، انواع تورم اقتصادی، راه‌های مهار آن، چگونگی کنترل آن و غیره مطالبی است که در این نوشتار به آن پرداخته‌ایم.

تورم چیست:

تورم inflation به افزایش غیر متناسب سطح عمومی قیمت‌ها گفته می‌شود. به عبارت بهتر تورم یعنی افزایش فزاینده و نامنظم قیمت کالاها و خدمات بدون پشتوانه و برنامه ریزی؛ این افزایش قیمت منجر به کاهش قدرت خرید مردم می‌شود. تورم باعث به هم خوردن تعادل میان تقاضای محصولات با نقدینگی برای خرید آن‌ها می‌شود.

مشاوره مالیات

یک مثال ساده از تورم:

حتماً این حرف را خیلی شنیده‌اید که مثلاً حدود بیست سال قبل با مبلغی که امروز بسیار ناچیز است، می‌توانستید یک ماشین یا حتی خودرو بخرید؛ در حالی که امروز با این مبلغ تنها چیزی که می‌توانید بخرید، یک کالا مثل تلویزیون یا حتی یک وسیله برقی مثل آبمیوه گیری است. مثلاً در دهه 60 با 5 میلیون تومان پول، می‌توانستید در یکی از بهترین مناطق تهران یک منزل مسکونی خوب خریداری کنید در حالی که سال 1400 با این مبلغ تنها می‌توانید یک گوشی معمولی بخرید! با این اوصاف تورم یعنی با واحد پول یکسان، قدرت خرید کمتر از گذشته شده است.

معیار تورم اقتصادی چیست:

میزان و معیار محاسبه تورم کاهش قدرت خرید است. به طور مثال وقتی در یک سال با مبلغ 3 هزار تومان می‌توانستید، یک کیلو خیار بخرید و چند ماه بعد به علت تورم با همین رقم می‌توانید نصف میزان خیار، یعنی نیم کیلو بخرید. در واقع کاهش قدرت خرید مردم، معیاری برای نشان دادن میزان تورم اقتصادی در کشور است.

تورم اقتصادی چگونه ایجاد می‌شود:

تورم وقتی ایجاد می‌شود که تقاضا برای خرید کالا و محصولات زیاد باشد و در مقابل عرضه آن کمتر از تقاضا باشد. در این صورت است که فاصله میان عرضه و تقاضا باعث افزایش قیمت آن‌ها می‌شود. هر چه این فاصله بیشتر باشد، تورم نیز بیشتر خواهد شد.

دلایل ایجاد تورم اقتصادی:

دلایل زیادی برای افزایش تورم اقتصادی وجود دارد که ما آن را 2 دسته اصلی تقسیم می‌کنیم:

1) تورم ناشی از افزایش تقاضا:

آنچه باعث ایجاد تورم می‌شود کاهش عرضه و افزایش تقاضا است. دلایل ایجاد این اختلاف را می‌توان در عوامل زیر بررسی کرد:

• کسری بودجه دولت، افزایش مخارج دولت باعث افزایش تقاضا شده و اقدامات دولت نیز برای تأمین کسری بودجه مانند استقراض از بانک مرکزی یا بانک‌های خارجی، باعث افزایش پایه پولی و نقدینگی شده که منجر به تورم اقتصادی می‌شود.
• دلیل دیگر ایجاد تورم اقتصادی، افزایش واردات در کشور است. واردات بی‌رویه، اقتصاد کشور را وابسته به قیمت کالاها در سایر کشورها می‌کند طوری که تورم کشورهای دیگر به طور مستقیم بر تورم کشور وارد کننده مؤثر خواهد بود.
• انتشار اوراق بدهی توسط دولت نیز یکی از دلایل ایجاد تورم اقتصادی در کشور است. با این کار دولت سیاست پولی انبساطی را در پیش گرفته که با افزایش حجم نقدینگی در بلند مدت منجر به تورم اقتصادی در کشور می‌شود.
• اتفاقات و حوادث طبیعی و غیرمنتظره مانند سیل، زلزله، جنگ، اعتصاب، اعتراضات داخلی نیز جزو عوامل مؤثر بر تورم اقتصادی هستند.
• اتفاقات غیر اقتصادی و سیاسی نیز می‌توانند باعث افزایش تورم در کشور شوند.

خدمات مالیاتی

2) تورم ناشی از افزایش هزینه‌ها:

در این نوع تورم اقتصادی، هزینه افزایش تولید کالاها و خدمات، دلیل ایجاد تورم اقتصادی می‌شود. به عبارت بهتر افزایش قیمت کالاها باعث کاهش عرضه آن می‌شود در حالی که تقاضا فرقی نکرده و همین مسئله باعث بروز تورم اقتصادی می‌شود.

دلیل دیگر ایجاد تورم ناشی از افزایش هزینه‌ها، بالا رفتن قیمت مواد اولیه است که منجر به افزایش قیمت کالاها و خدمات تولیدی می‌شود. وقتی مواد اولیه به خاطر دلایلی مانند بلایای طبیعی یا غیره با کمبود عرضه روبرو می‌شود این شیوه از تورم روی می‌دهد.

با 3 نوع اصلی تورم اقتصادی آشنا شوید:

تورم اقتصادی را می‌توان به 3 دسته تقسیم کرد:

• تورم خزنده که به تورم اقتصادی آرام و خفیف معروف است. این نوع تورم باعث افزایش ملایم و ضعیف قیمت‌ها می‌شود. برای این نوع تورم اقتصادی افزایش 8 درصدی قیمت‌ها را در طول یک سال اعلام کرده‌اند.
• تورم شدید، شتابان یا تازنده؛ در این نوع تورم اقتصادی افزایش قیمت‌ها بسیار سریع و تند بوده و بین 15 تا 25 درصد در سال است.
• تورم افسارگسیخته یا ابر تورم که شدیدترین حالت است. معیار تورم اقتصادی افسارگسیخته حدود 50 درصد در ماه است، به عبارت بهتر افزایش قیمت‌ها در بازه‌های زمانی 6 ماهه به دو برابر می‌رسد.

با دسته‌بندی کوچک‌تر تورم در اقتصاد آشنا شوید:

علاوه بر دسته‌بندی بالا معیارهای دیگری برای تقسیم‌بندی تورم وجود دارد که آن‌ها را نیز بررسی می‌کنیم:

1. تورم پنهان، در این شیوه از تورم قیمت‌ها ثابت بوده و افزایش نداشته ولی کیفیت پایین‌تر می‌رود.
2. تورم رسمی، این نوع تورم به خاطر افزایش عرضه پول توسط دولت در جامعه اتفاق می‌افتد.
3. تورم خزنده، با افزایش تقاضا و به صورت آرام و پیوسته صورت می‌گیرد، این نوع از تورم باعث افزایش درآمد و در عین حال کاهش قدرت خرید مردم می‌شود.
4. تورم ساختاری، به خاطر افزایش قیمت‌ها و تقاضای اضافی به وجود می‌آید، در این شیوه تورم دستمزدها در برخی از بخش‌ها به خاطر کمبود افزایش یافته پیدا کرده و باعث ایجاد تورم می‌شود.
5. تورم شتابان، وقتی دولت تلاش می‌کند که بیکاری را در پایین‌تر از نرخ طبیعی نگه دارد باعث افزایش تورم اقتصادی در کشور می‌شود.
6. تورم فشار سود، نوعی از تورم است که سرمایه‌داران برای تصاحب سهم درآمد ملی منشأ این نوع تورم می‌شوند.

خدمات مالیاتی و حسابداری

چگونه می‌توان تورم اقتصادی را کنترل کرد:

روش‌های متفاوتی برای کاهش تورم در اقتصاد وجود دارد، اما مهم است که بدانید هر روش برای دوره زمانی و منطقه‌ای خاص قابلیت اجرایی شدن دارد. سیاست اقتصادی هر کشور نیز با کشور دیگری برای کاهش تورم متفاوت است. به طور کلی سیاست و ابزارهایی که می‌توان به آن تورم اقتصادی را در کشور مهار کرد شامل این روش‌ها است:

1- سیاست‌های پولی و مالی کشور، دولت با اجرایی کردن سیاست‌های پولی و مالی در کشور می‌تواند تورم را تا حدی مهار کند. بسیاری از سیاست‌مداران استفاده از سیاست پولی و مالی انقباضی را برای کاهش نقدینگی و پول در گردش در نظر می‌گیرند تا تورم را کاهش دهند.

2- سیاست درآمدی، دولت با دخالت مستقیم و اجرایی کردن سیاست درآمدی قادر به تغییر متغیرهای تعیین کننده تورم خواهد بود و با این اقدام باعث کاهش تورم می‌شود. این روش چندان قابلیت اجرایی شدن ندارد.

چگونگی محاسبه تورم اقتصادی:

دولت‌ها از روش‌های مختلفی برای محاسبه تورم اقتصادی استفاده می‌کنند:

شاخص قیمت مصرف کننده CPI، این شاخص برای تعیین قیمت خرده‌فروشی کالاها و خدمات کاربرد دارد. در این شیوه بیشتر از 80 هزار کالا را در سبد بازار در نظر گفته و تغییرات قیمتی آن را به صورت ماهانه بررسی می‌کنند، با این روش می‌توان میزان تورم را مشخص کرد.

شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی خانوار PCE، در این شیوه محاسبه تورم اقتصادی هسته‌ای که شامل افزایش قیمت کالا و خدماتی که مربوط به غذا و انرژی مانند نفت و گاز نیست را محاسبه می‌کنند. در واقع در این شیوه، کالاهای پر نوسان که عرضه آن‌ها برای زمان کوتاه صرفه اقتصادی ندارد و میزان عرضه آن به آب‌وهوا و جغرافیای سیاسی وابسته است را محاسبه می‌کنند.

از مزایای تورم اقتصادی چه می‌دانید؟!:

شاید برایتان سؤال باشد که تورم اقتصادی هم مگر مزایا دارد؟ باید بدانید تورم در حد 2 تا 3 درصد نه تنها مضر نیست، بلکه مایه توسعه اقتصاد نیز هست، مزایای این تورم را با هم بخوانیم:

• در تورم 2 تا 3 درصد هرچند قدرت خرید اندکی کاهش یافته ولی میزان تولید داخلی کشور را افزایش می‌دهد.
• در این حالت از تورم اقتصادی کارخانه‌ها، مؤسسات و برنامه‌های اساسی و اقتصادی در کشور جان می‌گیرند.
• به خاطر فشار تورم فرهنگ تولید و توسعه اقتصادی در کشور افزایش پیدا می‌کند.

معایب تورم اقتصادی:

معایب تورم اقتصادی بسیار بیشتر از مزایای آن است. از جمله معایب تورم اقتصادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بی‌ارزش شدن پول ملی کشور
• افزایش دلالی به جای تولید، در شرایط تورمی تولید کنندگان به جای خرید مواد اولیه سرمایه خود را صرف دلالی کرده و همین مسئله منجر به تعطیلی کارخانجات و بیکاری افراد می‌شود.
• تورم اقتصادی باعث تقسیم ناعادلانه درآمد می‌شود، در شرایط تورمی کسانی که سرمایه غیرنقدی زیادی دارند با افزایش تورم در گذر زمان، سرمایه بیشتری پیدا کرده و ثروتمندتر می‌شوند در مقابل کسانی که سرمایه نقدی کمی دارند، با افزایش تورم سرمایه خود را از دست داده و ضعیف‌تر و فقیرتر می‌شوند.
• به خاطر تورم اقتصادی در کشور، قیمت اجناس بین‌المللی نیز بالاتر رفته و همین مسئله باعث کاهش صادرات و افزایش واردات به کشور می‌شود.
• تورم باعث کاهش حجم پس‌انداز و کم شدن امنیت روانی افراد می‌شود.
• تورمی که با افزایش قیمت کالاهای تجاری همراه باشد باعث کاهش صادرات و افزایش واردات کالاها می‌شود.
• تورم منجر به کاهش ارزش پول در کشور می‌شود.
• تورم مردم را به سمت خرید کالاهای گران‌تر متمایل کرده در حالی که این کالاها چندان هم مفید نیستند.

مشاوره مالیاتی آنلاین

تأثیر تحریم‌ها بر تورم اقتصادی در ایران:

وقتی کشور در شرایط نقدینگی مساعدی باشد، تحریم‌ها نمی‌تواند تأثیر چندانی بر اقتصاد داشته باشد، تحریم‌ها باعث ایجاد انتظارات تورمی در کشور شده و علاوه بر ایجاد مشکلات اقتصادی فراوان، تأثیر زیادی بر افزایش تورم اقتصادی در ایران گذاشته است.

تأثیر کرونا بر تورم اقتصادی ایران:

کرونا بخش تولید را به شدت تحت تأثیر قرارداد و آسیب‌های زیادی به این بخش وارد کرد. کرونا باعث رشد منفی تولید شد و همین مسئله منجر به افزایش تورم اقتصادی در کشور شد.

تأثیر تورم اقتصادی بر بازار بورس ایران:

تورم همان قدر بر عرضه و تقاضا تأثیر دارد، باعث کاهش ارزش شرکت‌ها و افزایش قیمت سهام می‌شود. افزایش نرخ تورم اقتصادی باعث افزایش نرخ بهره سهام بدون ریسک می‌شود که همین مسئله باعث افزایش هزینه سرمایه شرکت‌های بورسی می‌شود. در شرایط تورمی افزایش قیمت محصولات منجر به افزایش سود اسمی سهام شده و همین مسئله در بلند مدت قیمت سهام شرکت‌ها را بالا برده و باعث افزایش شاخص بورس می‌شود.

از طرف دیگر ریسک نگهداری پول و گاهش ارزش آن در شرایط تورمی مردم را به سرمایه‌گذاری تشویق کرده و همین امر باعث رونق بازار بورس شده و افزایش حجم معاملات بازار بورس را پررونق کرده است.

سؤالات متداول

1. تورم اقتصادی منفی چیست؟

   کاهش متوالی قیمت‌ها تورم منفی یا فروکش گفته می‌شود، اگر هنگام محاسبه تورم نرخ آن به طور مداوم کاهش پیدا کرده و سپس منفی شود تورم منفی نامیده می‌شود.

2. آیا کشوری وجود داشته که بتواند تورم را به طور کامل ریشه کن کند؟

   بله المان یکی از کشورهایی است با روش‌هایی خاص موفق به مهار کامل تورم شده است. ژاپن نیز در زمینه مهار تورم موفق عمل کرده است.

3. دلیل اصلی شکل گیری تورم اقتصادی چیست؟

   در اقتصاد مدرن وقتی تسهیلات جدیدی در اختیار افراد قرار می‌گیرد که منجر به تولید نشود، باعث رشد نقدینگی و افزایش تورم می‌شود.

4. مهم‌ترین عامل تورم در کشور چیست؟

   شاید بتوان مهم‌ترین عامل تورم را در کشور کسری بودجه کشور و شیوه نادرست تأمین آن دانست.

5. بهترین شیوه اندازه‌گیری تورم چیست؟

   برای محاسبه تورم باید آن را در بازه‌های زمانی مشخص هفتگی، ماهانه و سالانه بررسی کرد. دقیق‌ترین شیوه اندازه‌گیری تورم دوره‌های کوتاه مدت هفتگی است. با گرفتن میانگین ماهانه یا 4 هفته‌ای نرخ تورم ماهانه به دست می‌آید.

6. قیمت چه کالاهایی در تعیین نرخ تورم مؤثر است؟

   برای محاسبه نرخ تورم از قیمت کالاها و خدماتی که جزو ضروریات زندگی محسوب می‌شود استفاده می‌کنند. این کالاها و خدمات به عنوان سبد شاخص و پایه شناخته شده که شامل 359 کالا و خدمات در 75 شهر مختلف کشور است.

7. رکود تورمی چیست؟

   رکود تورمی زمانی اتفاق می‌افتد که اقتصاد در حالت رکود است ولی قیمت‌ها در حال افزایش یافتن است. در سال 1970 در آمریکا با وجود رشد اقتصادی منفی و آمار بالای بیکاری، قیمت نفت به شدت افزایش پیدا کرد و باعث ایجاد رکود تورمی شد.

موسسه مالیات ها شما را به خواندن مقاله عوارض ارزش افزوده چیست دعوت می نماید.